ТУЮК СҮЙҮҮ

  • Автору: Эсенбай Нурушев
  • Жанр: Көркөм адабият
  • Басма: “El-Китеп”
  • El-Китепке коюлган жылы: 2017
  • Көлөмү (pdf): 48
  • Баасы: бекер

Эсенбай Нурушевдин аңгемеси. Маркум Салижан Жигитовдун арбайына арналган.

Туюк сүйүү

(Өзүм үчүн жазылган лирикалык аңгеме)

Маркум Салижан Жигитовдун арбайына

Жарылган бомбадай болуп жаман кабар кечке жуук жатаканага дүңк дей түштү: кокустук болгонбу, ким бирөө түртүп ийгенби, айтор, жогорку курстагы бир жигит үстүңкү кабаттан кулап кетиптир. Таштак жерге төбөсү менен тийген экен, мээси чачырап, ошо жерде мүрт кетиптир дешти бирөөлөр. Жо-ок, антпей эле аман калыптыр, болгону омурткасы сыныптыр, байкуш эми алты-жети айсыз адам боло албайт ко дешти башкалары.

Бу жаңылыкты биздин жигит эң акырында укту. Китепканадан келсе бөлмөлөш балдар ушул окуяны узун сабак кеп кылып отурушса керек, адатынча баарынан озунуп муну Алтыбай кабарлап калды.

– Уктуңбу, Битике, – биздин жигитти ал ушинтип атайт, мунусу битикчи, окумал дегени. – Бир баатыр үчүнчү кабаттан секирип, мерт болуп кала жаздаптыр.

– Койсоңчу, ким экен ал? – Биздин жигит кызыга түштү.

– Билесиңби, былтыр биз менен ушу бөлмөдө турбады беле. Ошол эргул.

– Жинди болгон го?! – Биздин жигит чындап эле таң калды.

– Кайдагы жин дейсиң, – деди Алтыбай иштин баарын иликтеп-жиликтеп келген билермандан бетер. – Бу эрен бир кызды жактырып калбайбы, ага дагы бирөө сөз айтып жүргөн экен, ишти чечип алалы, кыз кимди тандаса, ал ошонуку болсун деп макулдашыптыр. Тиги кудай аткыр азыткы болсо беркини тандап атпайбы, ошо, сенсиз мага жашоо жок деп алиги баатыр терезеден ары боюн таштап жибериптир.

– Ырас болуптур, – деди керебетте китеп тиктеп жаткан Сарпбек ачуусу келгендей. – Акылы болбосо ошо да. Ага эмне, кыз кырылып калыппы бу кыргызда. Эми аны кыз эмес, кемпир да карабайт. Жарым жан неменин кимге кереги бар дейсиң.

– Ээ, балдар, сүйүүдө акыл болмок беле, – үстөлдүн төрүндө конспект жазып отурган Абдылда аксакал дептеринен башын көтөрбөй, күңгүрөнүп койду. – Акыл болсо ал сүйүү болбой калат.

Бу бөлмөдө жаткандар – төртөө. Баары тең бир кырдуу, армияда болуп, заводдо иштеп, кагылып-согулуп дегендей, “картайып” баратканда университетке өтүшкөн. Улуусу – Абдылда, беркилерден үч-төрт көйнөк мурда жырткан,баары “аксакал” дешет.

Кийин Алтыбайдын айтканы чын чыкты. Баары ошондой болгон экен. Эртеси бүт факультет дүрбөп, деканат жыйын куруп, партиялык чогулуш чакыртылып, обо-добо кеп болду. Ары кетип, бери келип жатышып, акыры комсомол уюмуна студенттер арасында тарбия-түшүндүрүү иштерин жүргүзүү табышталды.

Жүктөөлөр:

Электрондук китепти кайсы форматта жүктөп, аны эмненин жардамы менен окуса болоорун билбей турсаңыздар керектүү маалыматты бул жерден алаласыздар.

Бөлүш:

ИЗДӨӨНҮ ТАБУУ

  • Автору: Мезгил Исатов
  • Жанр: Көркөм адабият
  • Басма: “El-Китеп”
  • El-Китепке коюлган жылы: 2017
  • Көлөмү (pdf): 28
  • Баасы: бекер

Мезгил Исатовдун аңгемелер топтому. Аталган автордун чыгармалары кыргыз адабиятында кескин өзгөчөлөнүп турат. Аларды кара сөз түрүндөгү поэзия деп койсок болот. Ушуга байланыштуу андан кандайдыр бир сюжеттик линияны табуу дээрлик мүмкүн эмес. Алар адамдын абалын, дүйнөгө, жашоого болгон мамилесин чагылдыруудагы күтүлбөгөн салыштыруулар, метафоралар менен баалуу.

Бир башка күн

Тоголок дүйнө
Токтобой томолонот,
Тоголок көздө.

Уйкусураган булуттар таңды жүктөп келатты. Көз ирмемде көтөргөн жүгү кулап, чачыла берди. Нур төгүп келаткан таң төрөлө элек сүрөтчүнүн эң белгилүү сүрөтүнүн сырын ачты. Ар нерсенин соңу сыяктуу. Кош бойлуу келиндин курсагындагы баласы ойгонду. Таң заарлап дагы бир күндүн эшигин ачтым. Жаңы күн башталды. Апаппак барак сыяктуу. Бир жолдун уланышы. Амандык сурашым керек бул күндөн. Бул жолдордон. Улуулуктан… Эмнегедир кечээкимден башкачамын. Кечигүүнү күтүп отурам. Ак жарык ичинде. Мезгилдин үнү угулат шашып бараткан шамалдагы. Эски бир обондой, өзүнөн өзү эле ырдалып кеткен. Дале мурункудай.

Кимдир бирөө таңгалып карап өттү. Ошондо байкадым ырдалып, ырдап жатканымды. Ошондо сени эстедим. Азыр болсо сен тажаганча ырдап бермекмин. Бирок сен жоксуң. Эч кимдин келбешин билсем деле күтүп отурам. Бул бир кечигүү. Кээ бир нерселер кечигип келет. Кеч күздөгү махабатка окшош. Ошондуктан, сенден катып койчу сезимдерим бар.

Эски досума бардым. Аны таарынтып жүргөндүгүм үчүн кечирим сурадым. Досум “Бүгүн сен башкачасың” деди. Негедир жолуга элек ойлорго жолукчудай, өмүр бою чекит кое албаган сүйлөмдөргө такалып калдым. Аны кантип жазам? Деле өзүндөй, болгонун болгондой кылып кантип айтып берем? Кээде тагдырдын ирмемдерин өзүндөй кылып окшоштуруп айтып берүү мүмкүн эмес. Анткени, өмүр жазуунун дагы тереңинде…

Жолдон ооруканага кайрылдым. Жакын бир эжебиздин ден соолугун сураганы. Эжекем: “Сен дагы келет экенсиң, ээ?” –деп, таң калды. Анан, учурунда мага жасаган жакшылыктарын санап берди. Үйгө эртелеп кете бердим. Жамгыр төгө баштады. Ыр тамчылуу. Жашоо – жамгырда калуу, суу болуу, анан жылынуу. Жылынып отуруп эски дептеримди барактап чыктым. Акыркы саптарына келгенимде өзүмө-өзүм окшобой турдум. Бир башка мен. Азыр болсо ошол Эски Күндөр менен Жаңы Күндөрдүн арасында жүрөм. Бардыгы аралашып калгансыйт. Эски менен Жаңы бирдей. Бардыгы баягыдай. Окшош… Эч кимге окшош жашагым келбейт!

Уйкум келбесе деле эртелеп жатып алдым. Жарымынан үзүлгөн түшүмдү улантмак үчүн. Уланууга жаттым. Бир колум менен баскан уйкумду түртүп, бир колум менен качкан уйкумду тартып, бирде уктагым, бирде ойгонгум келет. Бул түндүн тезирээк өтүшүн тиледим. Кетсемби же калсамбы деген сыяктуу, турмушта дайыма ары же бери болууга туура келет…

Коңшум келгенде кириңиз дей албалым. “Сага эмне болгон? Бир башкачасың”, — деди. Билбейм. Эмне болуп жатканын өзүм да билбейм. Балким өзүмдү карай кетип бараткам. Мени көздөй… Бир башка күн, бир башка мен.

Жүктөөлөр:

Электрондук китепти кайсы форматта жүктөп, аны эмненин жардамы менен окуса болоорун билбей турсаңыздар керектүү маалыматты бул жерден алаласыздар.

Бөлүш:

ЧАЛ ЖАНА ДЕҢИЗ

  • Автору: Эрнест Хемингуэй
  • Котормочу: Алым Токтомушев
  • Жанр: Көркөм адабият
  • Басма: «El-Китеп»
  • El-Китепке коюлган жылы: 2017
  • Көлөмү (pdf): 83
  • Баасы: бекер

Атактуу америка жазуучусу Эрнест Хемингуэйдин «Чал жана деңиз» ангемеси Алым Токтомушевдин котормосунда. Жазуучунун «Чал жана деңиз» повести Пулицер (1953) жана Нобель (1954) сыйлыктарына татыктуу болгон.

Чал жана деңиз

Чал жалгыз өзү кайыгына түшүп, Гольфстримде балык уулап жүрдү. Ал деңизге сексен төрт күн такай чыкса да, бир да балык кармай албады. Алгачкы кырк күнү аны менен бирге бала болду. Бирок күн артынан күндөр өтүп, балык карматпаган соң, эне-атасы ал балага: «Чал эми анык Salao», башкача айтканда, «жолу болбогон эң эле бир шордуу неме экен», сен деңизге мындан ары башка кайык менен чыгып жүр дешти. Чын эле, бала кеткен башка кайык биринчи эле жумада үч жакшы балык алып келди. Чалдын күндө куру кол кайтканына зээни кейиген бала чалдын балыкчылыкка керектүү шайман-аспаптарын же багорун[1], гарпунун[2] же болбосо мачтага оролгон парусун үйүнө чейин жеткиришип келүү үчүн жолун тосуп жээкке барчу. Таар жамаачы салынып тамтыгы калбаган парус оролгондо, согушта кыргынга учураган полктун туусуна окшоп калчу.

Чал арык жана жүдөө, желкесинин бырыштары тереңдеп, ал эми эки жаагын мелмилдеген тропик деңизинин бетине чагылышкан күндүн нурларынан пайда болгон коңур түстүү зыянсыз тери рагы каптаган. Жаактарынан желеленген темгилдери мойнуна чейин жеткен, чоң балыктарды суудан тартып жатканда жип кыйган колдорунун тырыктары көрүнүп турат. Бирок жаңы тырыктар жок эле. Бул эски тырыктар илгертен суусуз калган чөлдөгү жаракаларга окшоп кетет.Анын көзүнөн башкасынын баарында тең карылыктын белгиси бар, көзү болсо деңиз түстөнүп, эч нерсеге багынбаган кишинин көзүндөй ойноктоп турат.

– Сантьяго, – деди бала чалга, кайыкты жээкке байлап коюп, жол менен өйдө чыгып баратышканда, – эми мен сени менен деңизге кайтадан чыга алам. Биз эми анча-мынча акчалуу болуп калдык.

Балык кармоону чал үйрөткөндүктөн, бала аны жакшы көрчү.

– Жок, – деди чал, – сен жолдуу кайыкка туш болдуң. Ошо кайыкта жүрө бер.

– Баягында сен сексен жети күн деңизге чыгып жүрүп, бир да балык кармай албай койгонсуң, анан биз үч жума бою күнүгө бирден чоң балык алып келип турбадык беле, ошол эсиңдеби?

– Эсимде, – деди чал. – Сен менден мага ишенбегендигиңден кетпегениңди билем.

– Мени атам кыстабадыбы, мен азыр баламын да, тил алышым керек.

– Билем, – деди чал. – Антпесе болбойт.

– Ал сага көп ишене бербейт.

– Туура айтасың, – деди чал. – Сен экөөбүз ишенебиз. Чынбы?…

Жүктөөлөр:

Электрондук китепти кайсы форматта жүктөп, аны эмненин жардамы менен окуса болоорун билбей турсаңыздар керектүү маалыматты бул жерден алаласыздар.

Бөлүш:

«ЧЫЙП-ЧЫЙП» ЖӨЖӨЛӨРҮМ

  • Автору: Олжобай ШАКИР
  • Жанр: Карасөз
  • Жазылган жылы: 2006-2011
  • Басма: El-Китеп
  • El-Китепке коюлган жылы: 2017
  • Көлөмү (pdf): 11
  • Баасы: бекер

Олжобай Шакирдин 2006-жылы жазылган аңгемеси.

«Чыйп-чыйп» жөжөлөрүм

Кантип байыса болот дейсиңби?… Жөжө багат белең? Анда ук мени… Баштан өттү да, эй. Жөжө чоңойтуп көрдүң беле? А мен чоңойтуп көрдүм. Ырчы болом дечү элем, аңгыча турмуш алтек-телтек болуп кетти. Эмне кылсам деп отуруп калдым. Али Варшахидзе, Людмила Валентиновна деген өкүл ата, өкүл энебиз бар. Келинчегим экөөбүз жаңыдан үйлөнөрүбүз менен башыма иш түшкөнүн ошолор көрдү. Батирден батирге көчүп, ишим иришпей жүргөнүнө ошолор кейип, ошолордун ичи сыйрылчу. Бир күнү Жаңы жыл келди. Жаңы жылды жаңы тилек, жаңы кадам менен башта дешти. Өзүм да жакшы ниет менен жаңы кадам, жаңы иштерди баштадым. Бирок бир эмес, эки жолу, эки эмес, үч жолу күйүп, жер муштап отуруп калдым. Жолум 2-3 жыл катар байланды….

 

Жүктөөлөр:

Электрондук китепти кайсы форматта жүктөп, аны эмненин жардамы менен окуса болоорун билбей турсаңыздар керектүү маалыматты бул жерден алаласыздар.

Бөлүш: